Արվել
են ժայռերի վրա, բազալտե ժայռաբեկորներ են մեծամասամբ: Մեծ մասը, 90%ը վաղ շրջանի են վերաբերվում 3-4դդ: Առաջին յոթ թագավորների ժամանակ մոտ 30 ռելյեֆ է արվել 80 տարվա ընթացքում: Բոլորը Պարսում են: Միայն վերջում
Թաղ ի Բոստանում են արվել: Միայն Արտաշիր 1ինը երեք ինվեստիտուրայի տեսարան է պատվիրել: Առաջին
վաղագույն ռելյֆները Փիրուզաբադից են, դրա պալատից ոչ հեռու գտնվող ժայռաբեկորին էլ
են արված, ժայռին էլ:
Արտաիշիրը Ահուրամազդային իշխանությունն է ստանում: Վեզիրը հովհարը
պահել է Արտաշիրի գլխին, ով գնդաձև թագով է, Ահուրա Մազդայի թագը մեռլոնի տեսքով է:
Ահուրան նույնպես շահնշահի հագուստով է: Իրարից տարբերվում են միայն թագի ձևով: Գրություն
չկա: Սակայն գրություններ երբեմն լինում են: Բոլոր շահնշահերը անհատական թագեր են ունեցել:
Բարդ սիմվոլիկա ունեին թագերը: Մետաղադրամները հազարներով պահպանվել են: Դրանց վրա
մանրամասն ամեն մեկի թագը պատկերվում էր ու տակն էլ անունն էր գրվում պատկերվողի, ու
սրանցով են թվագրությունը ճշտում: Որոշ ազնվականներ
հարեցին Արտաշիրին ու դարձան առաջին, ազդեցիկ տոհմերը: Ու թագավորի հետևում էտ տոհմերն
են պատկերվում. պարթևական ծագման Կարենները, Վարազներն ու Սուրենները: Սուրեններից
մեկը սպանեց հայ թագավորներից մեկին որսի ժամանակ: Տոհմի ներկայացուցիչների գլխարկներին
տոհմական յուրատիպ նշաններն են:
Երեք մենամարտի
տեսարաններ կան Փիրուզաբադում, որոնցից մեկում Արշատաշիրը պայքարում է պարթև Արտաբանի
հետ: Թեփուկավոր սաղավարտով է: Զինվորական հագուստով ու ժապավենով են բոլորը: Արտաշիրի
նույնիսկ մորուքին էլ կա ժապավեն: Երկուսն էլ ձիու վրա են: Զրահապատ են բոլորը: Երկրորդում
Շապուհն է խոցում պարթև ազնվականին: Երրորդում կարենյան ցեղից մեկը էլի պարթևի դեմ
է պայքարում: Սրանք հնարավոր է, որ սիմվոլիկ պատկերներ են, հնարավոր է, որ իսկականից
նման բախում, մենամարտ չի եղել:
Դարաբգերդի
ռելյեֆներ.
Արտաշիրի հաղթանակն է Գորդիան 3-րդի նկատմամբ: Սա այն ժամանակն է,
երբ Արտաշիրն է շահնշահ, բայց Շապուհը արդեն գահի էր եկել, չնայած դեռ Նովրուզով հաստատված
չէր: Գորդիանը Արտաշիրի ձիու ոտքերի տակ է: Կենտրոնում Արտաշիրն է ձիու վրա: Աջ կողմում
երկու հռոմեացի ազնվականներ են, որ հաշտություն են խնդրում: Հռոմը տուրք է հետո վճարել
Շապուհ առաջինին: Հռոմեական անմորուս զորքն է պատկերվել հռոմեացիների հետևում: Արտաշիրի
հետևում պարսիկները: Շատ մանրամասն է հագուստի ձևը տրված, կան իշխանության ատրիբուտներ,
զարդը սիմվոլիկ նշանակություն ուներ:
ՍԱՐԻ Ի ՄԵՇՀԵՏ
Եզակի
տեսարան է: Որս-ինվեստիտուրայի
տեսարան է: Առյուծների որսն է,
Վահրամ երկրորդն է: Մի ձեռքով խոցում է առյուծին, պատկերված մյուս առյուծը արդեն տապալված
է: Պատմողական բնույթի է: Եվ պրոցեսը, և արդյունքը ցույց է տալիս: Շարքում երկրորդ
մարդկային ֆիգուրը թագուհուն է պատկերում, որի ձեռքից նա բռնած է: Որսը սիմվոլիկ նշանակություն
ունի, որովհետև թագուհու ձեռքից չէր բռնի, եթե իսկական որս լիներ: Շորերն էլ որսի չեն:
Առյուծը իշխանության հետ էր կապվում, վարազը հաղթանակի, այծը, խոյը խվարենայի հետ էին
կապում: Այստեղ որսի տեսարանը իշխելու իրավունք ստանալն է պատկերում, ինվեստիտուրայի
տեսարան է: Սասանյան որսի տեսարան մի հատ է, սա է, որ ռելյեֆ է, մյուսները ափսեների
վրա են: Վահրամի թագը գունդ է թռչնի թևի վրա: Բազեն էր Վահագն աստծո խորհրդանիշը, ում
հովանավորության տակ էր Վահրամը ու դրա համար թևերով էր թագը: